“Ik wil dat erover gesproken kan worden en dat mensen sneller hulp gaan zoeken bij mentale problemen.”

Interview met Danielle Huyghe over Into the Blue (door Niels Dewil)

Na studies hedendaagse dans aan de Kunsthumaniora in Antwerpen, haalde Danielle Huyghe een Bachelor dans en dansmaker in Arnhem waar ze een eerste werk maakte over thema’s van mentale gezondheidsproblemen. Die thematiek is ze sindsdien blijven uitdiepen.

Danielle: Tijdens mijn tweede Bachelorjaar in Arnhem ben ik overvallen door insomnia. Vijf maanden lang heb ik niet geslapen. Toen ik op school een voorstelling moest doen en daar mijn ouders zag, ben ik gecrasht. Ik ben dan twee maanden terug bij mijn ouders gaan wonen. Via therapie, medicatie en slaapvisualisatie heb ik terug moeten leren slapen. In die periode heb ik een nachtdagboek bijgehouden, waarin ik opschreef hoe ik mij voelde en wat er in de nacht gebeurd was. Ik noteerde ook de lucide dromen die ik had wanneer ik dan toch even sliep.

Vandaag werkt Danielle als danser en dansmaker en volgt ze een master aan de Toneelacademie in Maastricht, waar ze op zoek gaat naar de combinatie van live dans en geprojecteerde film. Een goed voorbeeld daarvan zijn de dansvoorstelling Into the Blue en de film L’Heure bleue. Het nachtdagboek van Danielle vormde de grootste inspiratiebron.

Danielle: De film L’Heure bleue volgt de slapeloze nacht van twee vrouwen, startend van 10 uur ’s avonds tot 6 uur ’s ochtend. De dansvoorstelling Into the Blue toont het effect dat die slapeloze nacht heeft op het leven de dag nadien, van 6 uur ’s ochtends tot 10 uur ‘s avonds: concentratieproblemen, niet kunnen functioneren, heel de tijd vechten tegen iets. Op die manier heb ik een 24-urencyclus gecreëerd die je als toeschouwer steeds kan loopen: wanneer de voorstelling gedaan is, kan je steeds opnieuw dezelfde film en dansvoorstelling bekijken, een beetje zoals de wereld waarin een persoon met insomnia leeft. Toen ik zelf insomnia had, dacht ik op een bepaald moment dat ik nooit meer zou kunnen slapen. Het voelde voor mezelf als het einde der tijden.

Film en voorstelling zijn dus ontstaan uit Danielle haar eigen ervaring. Daarnaast deed ze ook uitgebreid onderzoek.

Danielle: De film is echt ontstaan vanuit mijn nachtdagboek. Voor de dansvoorstelling, die het effect van de slapeloze nachten toont, heb ik ook onderzoek gedaan. Ik heb veel gelezen over het thema slaap: de ritmiek van dromen, slaapritme, ademritme, remslaap, slaapverlamming, enzovoort. Ik heb verschillende films gezien zoals The Machinist, een film waarin je een karakter volgt die jarenlang met insomnia kampt. Om te onderzoeken wat woelen is voor mij, heb ik mezelf drie dagen opgesloten in een kamer. En Ik heb met slaapexperts gesproken: met mijn eigen therapeut en met psychologen die mensen behandelen die insomnia hebben gehad.

Er zitten verschillende jaren tussen de periode dat Danielle met insomnia te kampen had en het maken van de film en dansvoorstelling.

Danielle: Ik ben er heel lang stil over geweest. Wanneer ik mensen al eens vertelde dat ik insomnia had, dan had ik vaak een gevoel van onbegrip. “Iedereen heeft wel eens slapeloze nachten”, hoorde ik dan. Dat was heel frustrerend. Vijf maanden lang lukte het mij niet om te slapen, waardoor ik op dat moment mijn droom een beetje moest opgeven. Wanneer je in een dansopleiding zit, moet je immers elke dag trainen. Het is pas vier of vijf jaar later, toen ik mijn nachtdagboek terug zag, dat ik dacht: ik moet hier iets over zeggen!

Die gedachte vloeit voort uit Danielle haar eigen ervaring en een observatie van de maatschappij.

Danielle: Ik voelde een noodzaak. In de dagelijkse maatschappij wordt er nog steeds weinig gesproken over insomnia en, breder, over mentale gezondheid. Ik wil ervoor zorgen dat mensen insomnia niet beschouwen als een klein probleem, maar als een strijd en iets dat je leven ingrijpend beïnvloedt. Dat doet het ook vandaag nog. Ik probeer heel strikt mijn slaaproutine aan te houden. Als ik dat niet doe, dan panikeer ik de volgende dag. En aangezien ik in mijn periode van insomnia zwaar geïsoleerd bent geweest van vrienden en familie, heb ik ook angst ontwikkeld voor gedachten en gevoelens van vervreemding en eenzaamheid en wil ik niet alleen zijn. Ik wil dus dat erover gesproken kan worden én dat mensen sneller hulp gaan zoeken bij mentale problemen, bijvoorbeeld als ze gedurende langere tijd last hebben van slapeloze nachten. Doordat ik zelf de gevolgen van insomnia niet kende, ben ik tot mijn dieptepunt geraakt. Als ik veel sneller had ingezien hoe gevaarlijk het is, was dat waarschijnlijk niet gebeurd. Dat is iets waarover ik bewustzijn wil creëren.

Dat bewustzijn probeert Danielle te creëren door het publiek zelf de gevoelens te laten ervaren die zij ervaarde tijdens haar periode van insomnia.

Danielle: Het allermooiste aan dans is dat je zonder verbaal te spreken iets kan overbrengen. Ik wil het publiek 50 minuten lang betrekken in een wereld waar je bijna het gevoel krijgt dat je niet kan ademen, dat je heel de tijd een spanning in je lichaam voelt en dat je merkt dat je in een problematische situatie zit die je wel wil maar niet kan veranderen. Dat is het gevoel dat ik had wanneer ik insomnia had. De film en voorstelling zijn mijn manier om te zeggen hoe leven met insomnia is voor mij en om mensen zelf te laten ervaren hoe het is om op die manier gedurende meerdere maanden te leven.

Danielle danst de voorstelling samen met Jill Kupers.

Danielle: In dansateliers heb ik onderzocht hoe je kan spelen met een tweeling of duplicatie: hoe de ene partij op sommige momenten een schaduw kan worden van de andere. Door die techniek te gebruiken wou ik een universele voorstelling maken die het publiek doet ervaren dat meerdere mensen ooit met insomnia te kampen krijgen en dat ieder dit op een andere manier ervaart. En Jill is anders dan mij. Ik haar gescout omdat zij ook slaapproblemen heeft gehad. Voor ik met haar in de studio ging, heb ik haar laten lezen in mijn boek en uitgelegd waarom ik de voorstelling wou maken. Zij kon heel snel connecteren met mij. In de film is zij evenwel een ander personage en tijdens de voorstelling gaat zij er anders mee om dan ik. We delen dezelfde wereld, maar zij is iets rustiger en ik iets onrustiger.

Jill en Danielle dansen de voorstelling op een compositie van Alberto Granados Reguliόn en Max Kelm.

Danielle: Beide composers ken ik goed. Alberto kan heel goed experimenteren en conceptueel denken. Met hem ben ik op zoek gegaan naar een dreigende, zware sfeer en heb ik onderzocht hoe we context kunnen creëren aan de hand van muziek. Hij gaf als input om tekst in de muziek te verwerken. Ook ons ademritme heeft hij op een bepaalde manier in de muziek gecomponeerd. Max Kelm was vooral betrokken bij de film en heeft ook het laatste deel van de voorstelling gecomponeerd. Met hem heb ik onderzocht hoe we de filmelementen konden terugbrengen in de dans en muziek.

De dansperformance is voor Danielle als danser én als dansmaker een bijzondere ervaring.

Danielle: Ik vind het heel fijn om te kunnen spelen met activiteit en passiviteit. In de voorstelling wisselen momenten waarin we superactief zijn zich af met momenten van passief niets meer kunnen. We houden gedurende heel de voorstelling ook heel hard oogcontact met het publiek. We kijken hen recht in de ogen en blijven kijken, waardoor we continu vragen: help mij! Hierdoor begint het publiek zich na een tijdje machteloos te voelen. Het is best pijnlijk om naar te kijken, zeker omdat we ook op de grond woelen met bewegingen waarbij onze ledematen hard op de vloer neerkomen. Ik probeer bewust de grenzen op te zoeken waar ook het publiek de machteloosheid voelt, de terugkerende onrust van de nacht en het continue vechten.